Hız, bir cismin belirli bir sürede ne kadar yol kat ettiğini gösteren fiziksel bir niceliktir. Bu şekilde ortalama (ortalama) hız tanımlanır. Hız v (küçük ve Latince) ile gösterilir.
Diğer Fiziksel Büyüklüklerle Hız
Hızın hangi fiziksel büyüklüklere bağlı olduğunu anlamak için iki farklı durum düşünülebilir:
- Aynı rotayı koşmak zorunda olan birden fazla yarışmacıyı karşılaştırırsak, rotayı en kısa sürede koşan yarışmacı en yüksek hıza sahip olacaktır. Bu da hızın zamana ters orantılı olduğunu gösterir.
- Aynı zaman aralığında koşmak zorunda olan birden fazla yarışmacıyı karşılaştırırsak, en yüksek hız, en uzun mesafeyi koşan yarışmacı olacaktır. Bu, hızın doğrudan kat edilen mesafeye bağlı olduğunu gösterir.
Hız Formülü
Hızı fiziksel bir nicelik olarak tanımlamamızı sağlayan şey, hızın kat edilen mesafeye ve zamana olan bu bağımlılığıdır. Hız hesaplama formülü şöyledir:
burada s kat edilen mesafeyi, t ise zamanı gösterir. Uzunluğun temel ölçü biriminin metre, zamanın temel ölçü biriminin saniye olduğunu dikkate alırsak, hızın temel ölçü birimi 1 m/s (saniyede bir metre) olur. Hız için temel ölçü birimine ek olarak, sıklıkla 1km/saat (saatte bir kilometre) ölçüsü de kullanılır.
Hızın temel ölçü birimi şu şekilde tanımlanır: Bir cisim bir saniyede bir metrelik yol kat ederken saniyede bir metrelik bir hızla hareket eder.
Örnek Ödev
1 numaralı örnek. Dört dakikada üç kilometre yol kat eden bir arabanın hareket ettiği ortalama hızı hesaplayın.
a) Görevi çözmek için, verilen tüm ölçüler belirli bir fiziksel büyüklük için temel ölçü birimine dönüştürülmelidir. Burada dakikaların saniyeye, kilometrelerin metreye dönüştürülmesi gerekiyor!
b) Hız formülünü yazınız. İçinde verilen değerler (temel birim ölçülerde) uygun yere değiştirilir.
c) Sayılar arasında karşılık gelen bölüm belirlenerek hesaplama tamamlanır.
Çözüm:
a) Uzunluk ve zaman ölçülerinin dönüştürülmesi:
- 3km = 3000m (kilometreyi metreye çevirirken 1000 ile çarpın)
- 4dk=240s (dakikayı saniyeye dönüştürmek için 60 ile çarpın)
b) Karşılık gelen değerlerin değiştirilmesi (dönüştürmeden sonra) aşağıdaki formülü verir:
c) Hesaplama sonucunda hızın 12,5 m/s (metre/saniye) olduğu bulunmuştur.
Formül Dönüşümleri
Seyahat süresi ve ortalama hız biliniyorsa kat edilen mesafeyi hesaplamak için kullanılabilecek bir formül şöyledir:
Kat edilen mesafe ve ortalama hız biliniyorsa, belirli bir yolculuk için harcanan süreyi hesaplamak için kullanılabilecek formül şu şekildedir:
Hızı ölçen cihazlara hızölçerler (hızölçerler) denir.
Çoğu zaman bu göstergeler belirli bir aracın hareket ettiği mevcut hızı ölçebilir.
www.mathematikazavsicki.com/tr/’u takip edin!
www.matematikazavsicki.com/tr/’un Facebook, Instagram, Twitter ve Youtube profillerine aşağıdaki butonları kullanarak bağlanarak gelecekte yayınlanacak bilgi ve materyalleri takip edebilirsiniz.
Tags: Formül, Formülü, Hız, Hız göstergesi
